-
1 hic
I hīc (арх. hic), haec, hōc(hoc) pron. demonstr. (арх.: nom. pl. m. hisce; nom. pl. f. haec; gen. pl. horunc, harunc)1) этотhoc opus, hic labor est! V — вот это — подвиг, вот это— труд!haec et alia ejusdem modi, тж. haec atque hoc genus alia Ap etc. — это и тому подобноеnec hoc nec illud Pt — ни то, ни сёhoc idem Cs — то же самое2) здешний3) присутствующий здесь (hic M Crassus C)4) мой, нашhunc hominem H — me5)а) этот, нынешний ( hi mores C); текущий (hic dies, haec tempora C)inter haec Su, Pt — в это время, между темб) теперешний ( hic status rerum C)6) настоящий, данный, разбираемый, рассматриваемый (haec causa C etc.)7)hic... ille — (этот) последний... первый ( реже наоборот)ignavia corpus hebĕtat, labor firmat: illa maturam senectutem, hic longam adulescentiam reddit CC — бездействие ослабляет тело, а труд укрепляет: первое приводит к преждевременной старости, а последний удлиняет молодость8)hic... ille — один... другойhic et ille, реже hic et hic, hic aut ille C etc., hic et alter O — тот или другойhic fratrem, propinquum ille, alius parentes lamentari T — кто оплакивал брата, кто — родственника, а кто — родителей9) нижеследующий, таков ( ejus belli causa haec fuit L)10) подобный, такой11)а) hoc это лишь, только это ( hoc certum est C); с gen. part. это количество ( hoc copiarum L)hoc noctis Pl — этой ночьюб) этот кусок, клочок ( hoc terrae C); этот уровень, эта степень ( hoc honoris C)hoc est C etc. — это значит, то есть12) hoc тем (сильнее, чем eo)quo (quod, quia...) hoc Pl, C etc. — чем... тем13) hoc иногда как бы для замены лица при безличных глаголахII hīc, арх. heic adv. [ hic I ]1) тут, здесь (non modo hic, sed ubicunque C)hic... hic (illic) Pl, V etc. — здесь... там2) теперь, ныне (hic, ubi opus est Ter); тогда3) при этом, в этом случае, при таких обстоятельствах (hic vos dubitabitis? C) -
2 sum
I 1. fuī, esse1) быть, существовать (pericla, quae non sunt PS)omnes qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt C — все (те), которые существуют, которые существовали которые будут существовать2) происходить, совершаться, приключаться, бывать, случатьсяsenatus hodie fuerat futurus C — сенат должен был собраться (заседание сената должно было состояться) сегодняsolis defectio fuit C — произошло солнечное затмение3)а) быть налицо, быть в наличии, иметьсяflumen est Arar, quod in Rhodanum influit Cs — есть река Арар, которая впадает в Роданut nunc quidem est C — при нынешних, по крайней мере, обстоятельствахsunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere C — есть (люди), которые (т. е. некоторые) не решаются высказывать то, что думают; или с conjct.sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem possis H — существуют слова и звуки, посредством которых ты мог бы унять это страданиеб) редко est = suntest, quibus Eleae concurrit palma quadrigae Prp — есть (такие), которые в Элее оспаривают первенство в состязании квадриг4) быть верным, действительнымsunt ista C — да, это такest, ut dicis C — ты правильно говоришь(verum) esto C — но, допустим5) быть, находиться (Romae, ruri, in foro, apud exercitum, ante oculos C)mons Jura est inter Sequanos et Helvetios Cs — гора Юра находится между областями секванов и гельветовcertum non habeo, ubi sis aut ubi futurus sis C — я точно не знаю, ни где ты находишься, ни куда собираешьсяapud aliquem esse C — быть у кого-л. в гостяхtotum in eo est (ut) C — всё дело в том (что, чтобы)ab aliquo esse Ter etc. — происходить от кого-л. или C держать чью-л. сторонуpro aliquo esse C — считаться кем-л.6) пребывать, тж. состоять в браке, находиться в связи ( cum aliquā Ter)est ubi... C — бывает, случается, что...est quod T, C или cur... C — есть причина тому, что...7) содержаться, быть написаннымexemplum litterarum, in quo erat illas undĕcim esse legiones C — копия письма, в котором было сказано, что этих легионов было одиннадцать8) изредка являться, приходить9) состоятьcreticus est ex longā et brevi et longā C — кретик (критский стих) состоит из (слогов) долгого, краткого и долгого10) длиться, продолжаться (obsidio triginta dies fuit L)11) принадлежать, быть присущим, свойственнымei morbo nomen est avaritia C — имя этой болезни — алчностьalicujus militiae vacatio est C — кто-л. свободен от военной службы12) находиться в зависимости, зависетьnon est in medico semper, relevetur ut aeger O — не всегда во власти врача исцелить больного13) обстоятьres ita est Sl etc. — так обстоит дело14) значить15) с dat. быть, служить, способствовать, приноситьaliquid alicui est laudi Nep — что-л. кому-либо приносит славуsaluti esse C, Cs — способствовать спасению, быть на благо16) относиться, касаться17) с dat. gerundii быть (при)годным, подходящимsolvendo C (или aeri alieno L) esse — быть платёжеспособным18) в pf. больше не существовать, погибнутьfuimus Troes, fuit Ilium V — нет уж нас, троянцев, нет больше Илионаsive erimus, seu nos fata fuisse volent Tib (pl. = sg.) — буду ли я жив, или судьбе будет угодно, чтобы я погиб2. как глагол-связка (verbum copulativum)1) быть, служить, являться, представлять собойnos numerus sumus H — мы представляем собой массу (толпу)2) с gen. poss. принадлежать, быть присущим, быть признаком, свойством ( domus est patris C)temeritas est florentis aetatis C — отвага — свойство цветущего возрастаquid hoc sit hominis? Pl (негодующе) — что это за человек такой?hominum, non causarum toti erant L — (римляне в то время) были преданы личностям, а не делам (принципам)4) надлежать, подобать, быть обязанностьюadulescentis est majores natu revereri C — юноше надлежит почитать старших по возрасту5) с gen. gerundivi служить, способствоватьea, quae diutinae obsidionis tolerandae erant L — то, что помогало (могло помочь) выдержать длительную осаду6) с gen. и abl. qualit. иметь, обладать7) в sg. + gen. составлять, образовывать, состоять8) стоитьager nunc multo pluris est, quam tunc fuit C — (это) поле стоит теперь много дороже, чем стоило тогдаvestimenta, quae vix fuissent decem sestertiorum Pt — носильные вещи, которые стоили никак не больше 10 сестерциев9) быть важным, иметь значениеest, ubi damnum praestet facere, quam lucrum Pl — бывает, что (бывают такие случаи, когда) убыток приходится предпочесть прибыли. — см. тж. futurusII sum Enn = eum III sum- приставка = sub- -
3 facio
fēcī, factum, ere (арх.: imper. face = fac ; fut. II faxo = fecero; pf. conjct. faxim = fecerim; pass. см. fīo)1) делать (statua ex aere facta C; scuta ex cortĭce f. Cs); производить, совершать (impĕtum in hostem C; eruptiones ex oppīdo Cs; incursionem L); изготовлять, выделывать (caseum, vinum Vr); строить, сооружать (muros, classem, pontem in Arări Cs); раскидывать, разбивать (castra Cs, C); разводить, добывать ( ignem ex lignis C); прокладывать, проводить (viam sibi L; semĭtam Pl)quo facto Pt — когда это было сделано (совершено, готово), т. е. после этого2) воспитывать, формировать ( mores Sen)3) производить, порождать, выделять ( calorem PM); класть, откладывать ( ova Vr); выводить (pullos Vr; subolem Col, PM); давать ( multam herbam Col)4) произноситьf. verba C, L — говорить5) сочинять, слагать (orationem C; versus C, H); составлять, писать ( litteras ad aliquem C)7) разрешать, позволять, предоставлять ( alicui transĭtum L)f. alicui potestatem (gratiam или copiam) dicendi L — позволить говорить (предоставить слово) кому-л.8) поступать, действовать, вести себя (humaniter C; arroganter Cs; bene, male alicui Pl, Ter etc.; contra aliquem Sl)alicui aegre f. Ter — огорчать кого-л.f. cum (ab) aliquo C, Nep etc. — действовать заодно с кем-л. (поддерживать кого-л.)f. adversus aliquem L etc. — быть (действовать) против кого-л.9) ( о правонарушениях) совершать (scelus, facinus, caedem, furtum Pl, C etc.)10) приносить в жертву (Jovi aliquid L или aliquā re Vr)f. sacra (sacrificium или res divīnas) C — совершать жертвоприношения11) (тж. bene f. Sen etc.) благотворно действовать, помогатьnec coelum nec aquae faciunt O — плохо действуют (на меня здесь) и климат, и вода12) быть полезным, иметь значениеplurimum facit diligenter nosse causas Q — чрезвычайно важно основательно знать суть делаgratiam f. delicti Sl — прощать (чью-л.) провинность14) брать, забирать, захватывать (praedam Cs, Nep; manubias C)15) получать (stipendia Sl, L); зарабатывать (lucrum C; assem Pt); наживать, накоплять ( maximam pecuniam C)corpus f. CC, Ph — полнеть16) собирать, взыскивать ( tribūtum C)17) набирать (exercitum C, VP; auxilia mercēde T)18) проделывать, проходить, пробегать (iter C; cursu quinquaginta stadia Just)20) составлять, равняться (duplicatum jugĕrum Col; dodrantem bonorum Dig)21) приносить, воздавать ( gratulationem alicui C)gratiam f. alicui alicujus rei L — благодарить кого-л. за что-л.22) заниматься (какой-л. профессией)f. argentariam C — вести денежные операции (быть менялой)medicinam f. Pl, Ph — заниматься врачеваниемmedicinam f. alicui C — лечить кого-л.23) быть способным (пригодным), подходить, соответствовать ( ad aliquid или alicui rei)24) заключать (pacem, indutias C)25) совершать, осуществлять, проводитьf. bellum Cs — начинать войну или Cs, C вести войнуproelio facto Cs — после бояfugam f. Sl, L — обращать и обращаться в бегствоf. deditionem Sl — сдаваться (победителю)f. moram alicui Pl, C — задерживать кого-л.comitia f. C — проводить комиции (собрания)26) выполнять (promissa C; imperata Cs)jussa f. O — повиноваться приказаниям27) устраивать (cenas, ludos C)28) возбуждать, вызывать (desiderium alicui alicujus rei L; spem C, L; suspicionem C); причинять, доставлять ( dolorem alicui C); внушать (metum CC, T, L)f. fletum C и f. flere O — доводить до слёзfidem alicui f. L — внушить кому-л. уверенность (убедить кого-л.) (в чём-л.)29) обусловливать, создаватьquid sit, quod memoriam facit Q — (вопрос о том), в чём сущность памяти30) терпеть, нести (detrimentum, damnum C)naufragium f. C etc. — терпеть кораблекрушениеf. vitium C, PM — приходить в негодность, портиться31) допускать, (пред)полагать, воображатьfac, qui ego sum, esse te C — вообрази, что ты — я, т. е. представь себя на моём местеse f. — делать вид, прикидываться (se f. alias res agere C)32) делать (кого-л. кем-л.), выбирать или назначать (aliquem herēdem, consulem C etc.)f. aliquem reum C — привлечь кого-л. к судебной ответственностиaliquem testem f. Ter, L — взять кого-л. в свидетелиse aliquem f. Ter, C — прикинуться кем-л. (выдать себя за кого-л.)33) превращать, обращать (Siciliam provinciam f. VP)aliquem certum ( certiorem) f. Pl, V etc. — поставить кого-л. в известность34) делать чьим-л. достоянием, присваиватьoptionem alicujus f. Sl — предоставить кому-л. выборaliquem sui juris f. VP — подчинить себе кого-л.aliquem proprii juris f. Just — предоставить кому-л. независимостьaliquam terram suam f. Cs — завладеть какой-л. землёй35) ценить, уважать, ставить (maximi, pluris, parvi, minimi, nihili Pl, Ter, C etc.)aequi bonique f. aliquid C — быть вполне удовлетворённым чём-л.36) выводить на сцену, представлять (bonas matrōnas, meretrīces malas Ter)37) (тж. se f.) отправляться, направляться ( ad stelas Pt)se intra limen f. Ap — переступить порогhaec ut primum ante judĭcis conspectum facta es Ap — как только она (Венера) предстала перед судьёй (Парисом)incumbite in causam, ut facitis O — работайте (и впредь) над этим, как работаетеf. non possum, quin ad te litteras mittam C — не могу (удержаться, чтобы) не послать тебе письма40) euph.si quid eo factum esset C — если с ним что-л. случится (т. е. если он умрёт)suae rei causā f. Pt — ventrem exoneraref. Ctl, Pers, J, O, Pt, M — concumbere41) (как вспом. гл. для описательно-подчёркнутой императивности)fac fideli sis fidelis Pl — будь верен тому, кто верен (тебе)fac exspectes O — ожидай
См. также в других словарях:
usura est commodum certum quod propter usum rei mutuatae recipitur. Sed secundario spirare de aliqua retributione, ad voluntatem ejus qui mutuatus est, hoc non est vitiosum — /yuwz(y)iira est komadam sartam kwod proptar yuwzam riyay myuwtyuweytiy rasipatar. sed sekanderiyow spareriy diy aelakwa retrab(y)uwshiyowniy, aed volanteytam iyjas kway myuwtyuweytas est, hok non est vishiyowsam/ Usury is a certain benefit which … Black's law dictionary
TESSERAE — nomen ludi apud Veteres multum usitati. A. Gellius, l. 1. c. 20. Κύβος est figura ex omni latere quadrata: quales sunt Tesserae, quibus in alveolo luditur: ex quo ipsae quoque appellatae κύβοι. Ubi Tesseras sive cubos a cubo denominari scribit:… … Hofmann J. Lexicon universale
SATURNALIA — festa 5. aut 7. dierum mense Decembri Saturno dicata, quibus Romam synthesin vestem sumebant, servisque discumbentibus inserviebant: muneraque ultro citroque mitti solebant. Unde Strenarum origo. Vide Fungerum in Saturnus, Lips. l. 2. Saturnal.… … Hofmann J. Lexicon universale
JUDICES — I. JUDICES adde: Non erant hi Iudices ordinarii, de quibus supra, sed viri Heroicis instructi virtutibus, qui extra ordinem, cum necessitas urgeret, divinitus mox ex hac, mox ex illa tribu, excitabantur, ut Populo Dei sapientiâ suâ et fortitudine … Hofmann J. Lexicon universale
TESSERA — I. TESSERA Militaris, Plamaedis inventum, Plin. l. 7. c. 56. tabella erat inscripta, quae Sole occiduô a Tribuno accepta ferebatur ad signorum Principes, rursumque ad Tribunum redibat, unde is omnibus datum esse signum cognoscebat, necedum se… … Hofmann J. Lexicon universale
LUSITANIA — tertia Hisp. pars, quam Plin. l. 3. c. 1. l. 4. c. 21. et 22. a Durio amne finit, reliqua citeriori attribuens, in qua sententia et Ptol. est. At Strabo cum Mela convenit: Huius regionis, inquit, latus Australe Tagus eingit, ab Occasu vero et… … Hofmann J. Lexicon universale
AETIUS Consul — Studii collega, a Valentiniano prosperitati eius invidente, eumque pertimescente occidi iusius est. Procop. l. 5. Cassiodod. A. C. 454. Gregor. Turonens. l. 2. c. 7. et 8. Nic. Lloydius. Potilis is Dux 60000. Hunnorum, Italiam ingressus est, A. C … Hofmann J. Lexicon universale
ESSENI — qui et Essaei, aliis Osseni, Hessaei, vel etiam aliquando Hasidaei, secta Iudaeorum magni nominis, qui quod altius, et sublimius omnia specularentur, soli Philosophorum in illa gente titulum merei videbantur: Rationalem Philosophiae partem, velut … Hofmann J. Lexicon universale
COMESSATIO melius COMISSATIO — COMESSATIO, melius COMISSATIO secundum Aldum Manutium Iunior. in Orthogr. ratione, Leonardum Malaespinam et alios, quintus erat apud Veteres cibi capiendi modus, quô post cenam antequam cubitam irent, utebantur. Anglice forte a night drincking… … Hofmann J. Lexicon universale
PARADISUS — I. PARADISUS apud recentiores Scriptores, atrium est porticibus circumdatum ante aedes sacras. ex Graeco Παράδεισος, qui ab Hesychio definitur τόπος εν ᾧ παριπάτοι, locus porticibus et deambulatoriis circumdatus, Gallis vero Parvis. Hâc notione… … Hofmann J. Lexicon universale
CHANAAN — fil. Chami, cui Noachus tamquam indici, et primo auctori contumeliae sibi ab hoc illatae, maledixit, Gen. c. 9. v. 25. reliquisque cum tota posteritate servum subiecit. Chrysostomus diras has in Gabaonitis impletas statuit. Genebrardus Chananaeos … Hofmann J. Lexicon universale